In Nederland krijgen wijken te maken met meerdere fysieke opgaven tegelijkertijd. Denk aan de verduurzaming en kwaliteitsverbetering van de voorraad, maar ook het creëren van toegankelijke openbare ruimte. Het ligt voor de hand om deze ingrepen te combineren. Dan ligt de straat bijvoorbeeld maar één keer open, wat overlast scheelt. En door opgaven te combineren kan er op investeringen worden bespaard. De koppeling kan zelfs nog verder gaan, want er kan ook gecombineerd worden met interventies in het sociale domein. Zoals het versterken van de sociale veerkracht, verbetering van de leefbaarheid met buurt- of energiecoaches, of het scheppen van werkgelegenheid.
Lessen voor wijken van de toekomst
In het kader van Project Transform 2.0 voerde RIGO een Maatschappelijke Impact Analyse (MIA) uit over het koppelen van de energietransitie in wijken aan zowel (overige) fysieke als sociale opgaven. Project Transform 2.0 is een samenwerking tussen de provincie Zuid-Holland en de gemeenten Schiedam en Delft, gericht op de koppeling tussen stedelijke vernieuwing en de energietransitie. De MIA had als doel om lessen te trekken voor projecten in andere wijken in de toekomst. In heel Nederland zullen immers wijken van het gas af moeten.
De manier waarop dit gebeurt is belangrijk. Zo moeten bewoners betrokken worden bij deze ingrijpende verandering in hun buurt en moet er tegelijkertijd aandacht zijn voor de opgaven in het sociale domein. Dan kan het koppelen van opgaven ervoor zorgen dat de energietransitie niet wordt gezien als een externe bedreiging, maar dat bewoners het accepteren als onderdeel van een integrale wijkaanpak gericht op de verbetering van de woningkwaliteit en de leefomgeving in hun wijk.
Kortom: niet alleen het vinden van koppelkansen doet ertoe, maar ook de inbedding van de koppeling in de organisatie.
Koppeling moet ingebed zitten in de organisatie
Uit de casussen Schiedam en Delft hebben we nog meer kunnen leren. Zo is het belangrijk dat voor een succesvolle koppeling niet over het hoofd wordt gezien dat het nodig kan zijn om bestaande organisatiestructuren te veranderen. Coherent beleid gericht op koppeling vereist dat mensen en middelen worden gedeeld en organisaties samen de uitvoering ter hand nemen. De energietransitie (inclusief gekoppelde opgaven) vraagt daarnaast langjarige betrokkenheid van de organisatie, dus een van de succesfactoren is om niet met externe of tijdelijke krachten te werken maar de uitvoering in de gemeentelijke organisatie te verankeren. Kortom: niet alleen het vinden van koppelkansen doet ertoe, maar ook de inbedding van de koppeling in de organisatie.
Praktisch handboek
Onze bevindingen vormden input voor een door Transform opgesteld werk- en doeboek voor projectleiders van energietransitietrajecten.