Waar kwam het idee voor de beleidsachtbaan en Mensen, Stenen, Geld vandaan?
‘De beleidsachtbaan werd geboren toen ik bij de Utrechtse woningcorporatie Mitros werkte. In 1996 maakte ik daar – wat je nu zo zou noemen – een portefeuilleplan. Naar mijn weten was dat een van de eerste exemplaren in de sector. Dat deed ik samen met Theo Woertman, een van de bestuurders van Mitros.
In 1995 was de corporatiesector geprivatiseerd, en dus was de context waarin we het plan opstelden veranderd. Voorheen was het gebruikelijk om alleen complexplannen te maken, maar wij beseften dat de financiële verzelfstandiging betekende dat je ook moest plannen op beleidsniveau. Toen vond ik het al leuk om dingen te verbeelden. Ik bedacht: als je een beleidscyclus hebt op portefeuilleniveau en een cyclus op complexniveau, vormt dat samen een achtbaan.
Toen ik in 2003 bij RIGO kwam te werken, nam ik het idee van de beleidsachtbaan mee. Onze toenmalige collega Johan Conijn zag wel wat in het concept, en zei: daar moeten we een cursus van maken. Al snel kwamen we op het idee om er een handleiding bij te schrijven. Die handleiding is wat uit de hand gelopen, zou je kunnen zeggen, tot het boek Mensen, Stenen, Geld.’
Er zit een bepaalde logica in de beleidsachtbaan, die denk ik aanslaat door zijn eenvoud. In het ritme van een jaaragenda is het logisch dat je zo’n beleidscyclus doorloopt.
Hoe stond de sector ervoor toen het boek verscheen? En welke bijdragen heeft het boek geleverd aan de ontwikkeling ervan sindsdien?
‘De professionalisering van de corporatiesector is best langzaam gegaan. Er was bijvoorbeeld geen standaard financieel rekenmodel, en het beleidsmatig denken over de portefeuillestrategie en vastgoedsturing stond in de kinderschoenen. Er waren maar weinig mensen die op basis van demografische en andere ontwikkelingen in staat waren te voorspellen welke woningen nodig waren, wat nu gesneden koek is.
Beleidsmedewerkers waren er niet, die begonnen in de jaren nul op te komen. Omdat de woningcorporaties van voorheen leefden van subsidies, was er destijds geen prikkel om eigen beleid te maken. Het opstellen van portefeuilleplannen werd in het begin dan ook volledig uitbesteed aan organisaties als RIGO. De vijfdaagse cursus vastgoedsturing met Mensen, Stenen, Geld hebben we ruim twintig keer gegeven. Heel wat cursisten kwamen we later tegen als beleidsmedewerker bij een corporatie.’
Je ziet dat het boek en de beleidsachtbaan ondanks de professionalisering en de historische ontwikkeling in de corporatiesector relevant blijven. Hoe verklaar je dat?
‘Er zit een bepaalde logica in de beleidsachtbaan, die denk ik aanslaat door zijn eenvoud. Het idee is herkenbaar in het werk dat mensen doen. In het ritme van een jaaragenda is het logisch dat je zo’n beleidscyclus doorloopt.
We hebben nooit bijgehouden hoeveel corporaties gebruikmaken van de beleidsachtbaan, maar als ik om me heen kijk zie ik dat twee van de drie er iets mee doen. De achtbaan wordt ook voor andere zaken gebruikt: door Aedes en het Ministerie van BZK bij een initiatief rond verduurzaming, risicomanagers hebben hem van stal gehaald, Ortec en Batavia hebben het gebruikt voor hun assetmanagementtools en we gebruiken de achtbaan zelf bij projecten voor gemeenten. De achtbaan biedt een houvast om op het juiste moment de juiste dingen te doen in de beleidsvorming, op verschillende niveaus. Wie heeft welke rol?’
Nu is er een nieuwe, online versie van het boek. Wat is de gedachte daarachter?
‘De vorige druk is uit 2014 en dus al van een tijd geleden. De context waarin corporaties werken is veranderd en de methoden en technieken zijn verder ontwikkeld. Dat vroeg dus sowieso om een update. We hebben gekozen voor een online versie, omdat je daarmee de mogelijkheid creëert voor interactiviteit. Mensen kunnen commentaar leveren, over wat er wel of juist niet in het boek staat. Zo langzamerhand is er een professionaliteit ontstaan in de corporatiesector, en die kan ik ook niet zomaar bijhouden. Ik hoop dat er een dialoog ontstaat tussen professionals. Mensen die nieuw zijn in de sector kunnen daar dan weer wat van opsteken.’
De online versie van Mensen, Stenen, Geld is hier te vinden. De website biedt mogelijkheden voor het leveren van opmerkingen en suggesties. Die zijn van harte welkom – net als de corporatiewereld blijft het boek een work in progress.